Ronald Ergo was een schilder, tekenaar en boekenmaker.
Hij was een autodidact en een uitgesproken Einzelgänger. Na een kort ziekbed overleed de kunstenaar op vrijdag 20 juni thuis in De Schalmei. In het bijzijn van wie hem dierbaar was is hij sereen ingeslapen.

Rein Ergo, Brief aan mijn vader

Er schuilt een onverhoedse eenzaamheid in het besef afscheid te moeten nemen van je
vader. Een vriend schreef me 'als je vader sterft wordt het stil'.
En het is waar. Dat had ik nooit vermoed, die stilte, als het ademen wegvalt, en de
werkelijkheid zich verdicht, bijna lijkt stil te staan.

Enkele weken geleden schreef ik mijn vader nog een brief. Op een heuvel in het zuiden
van Toscane, met een blik gericht op de hemel en de inspiratie van Dante en Parmoleto,
probeerde ik onder woorden te brengen hoe dankbaar ik hem was voor het prachtige leven
dat we samen hadden.
Ik was blij dat hij hem nog kon lezen en dat hij ons toen, het is amper een week geleden,
allemaal bij zich vroeg om er samen een glas op te drinken, op dat mooie leven.

Dit was wat ik hem schreef.

Liefste vader, mijn liefste broze vader,

Ik dacht dat ik het kon, je alleen laten met je pijn en noodlot maar nu zit ik hier op mijn
balkon van eeuwige schoonheid, het is vaderdag en ik ben zo ver weg. En ik mis jou.
Het is avond, het is loofstil, en ook het hoge gras beweegt nog nauwelijks. En ik kan
alleen maar jou zien, hoe je jaren geleden op diezelfde plek zat en je blik liet verdrinken in
dat oneindige onbekende en toch vertrouwde landschap. Je zat daar urenlang op een stoel
in dat hoge gras, je mooie haar oplichtend tegen de achtergrond van eikenloof en een
altijd blauwe lucht, je keek naar waarheen we allemaal kijken als we hier zitten, de lijn, het
punt waarin de rollende heuvels opgaan in een blauwe of paarse verte, een eeuwigheid in
de einder, in de geheimen van een horizon die voor ons uiteindelijk ook een
schilderkundig fenomeen was, of toch een vraag, hoe we de verte konden schilderen, de
plans, welke kleuren je daarvoor nodig had, de verschillende soorten wit waarmee paars
verder of dichterbij kwam.

Liefste vader,
het is zo moeilijk om afscheid te nemen, te begrijpen hoe een leven er zonder jou zou
kunnen uitzien. Ik weet het, ik ben soms ver weg, maar altijd en overal weer besef ik hoe
mooi ons leven samen was. En dat is wat ik moet blijven denken, mijn lieve vader, mijn
lieve lieve ouders, dankjewel voor alles, voor het mooie samenleven, voor de schoonheid
en de troost, voor alle uren die we samen doorbrachten, de reizen die we samen maakten,
voor alles.

Mijn lieve broze vader, je was zoveel meer was dan alleen maar een vader. Het is niet te benoemen, niet te beschrijven wat je voor mij hebt betekend.
Ik zie het als de golven in de zee, als een oneindige ongrijpbare beweging die niets achterlaat dan wat slingerende golvende lijnen in het zand, de vloedlijn, iets wat geschreven wordt en overschreven wordt. Een oneindige beweging. De Fransen hebben er een mooi word voor, laisses, de lijnen die een golf achterlaat in het zand.

Nu zie ik voor het eerst dat die lijnen ook staan voor vergankelijkheid, voor een
kortstondige beweging, voor de vluchtigheid van een leven. En ik lees ook 'laat het maar'.
En nu laten we je gaan. André du Bouchet was de dichter van Laisses, en van het boek dat ik voor hem maakte. En wij, wij deelden een grote liefde voor het woord, voor poezie, en al
waren onze liefste schrijvers niet dezelfde, ze hadden veel gemeen. En ook de boeken die
we maakten waren niet dezelfde maar ze hadden veel gemeen.

 

Je was een slordige typograaf, je was een slordige drukker. Maar in die losse benadering
van typografìe en drukkunst toonde je een bijzondere vrijheid en onafhankelijkheid, en
bereikte je een unieke kunstvorm, iets wat niemand je ooit had voorgedaan.
lk denk met heimwee terug aan de tijd dat we samen de drukkunst bestormden, en in
verlaten ateliers materiaal terugvonden wat ons zo dierbaar was, inkt en papier, letters,
persen. De schoonheid van een verdwijnende wereld. Het was iets wat ons verbond, een
passie, een niet te stillen honger naar materiaal, en naar de schoonheid van dat
onschatbare erfgoed.
Letters, woorden, drukkunst. Ook voor Henri betekende dit veel.

En muziek.
Het was altijd ongelofelijk fljn bij jullie thuis te komen in een huis vol klanken. Altijd zat
je te luisteren naar prachtige muziek, vaak was dat ook pianomuziek, dat was jouw
instrument. En ook nu, voor je afscheid heb je muziek uitgekozen met zoveel zorg en de
juiste aandacht. Vivaldi' s Cum Dederit is de volmaakte vertolking van de gevoelens die we
nu met elkaar delen. Ik had en onweerstaanbare uitvoering uitgezocht, La Voce Strumentale en Dmitry Sinkovsky, de stem van een engel. Daarna volgden nog Bist du bei mir en Erbarme dich.

En film. Wat daarover te zeggen? Ook het medium film hebben we samen bestormd, en
ook daarin heb jij me de weg gewezen. Het is teveel, er zijn teveel namen, teveel films,
teveel sentimenten en geweldige herinneringen, niemand kan vermoeden wat jij ons hebt
ingefluisterd, je leidde ons naar alle bioscopen in Gent, het waren er nog veel toen, en
natuurlijk vooral naar die unieke bioscoop van Ben en zijn onschatbare festival. Zoveel
namen, zoveel onschatbare herinneringen. The Wild Bunch, The General Kess, Pat Garrett
and Billy the Kid, die prachtige beginjaren de vroege jaren 70. Mijn kinderen stonden
erop ook The Godfather te vermelden, want dat was jij natuurlijk ook, een peetvader, ]ajo.
Wat lijkt het lang geleden, ik was nog zo jong ... en jij ook, jij was toen jonger dan ik nu
ben.
En we keken samen televisie, in een tijdperk waar we met heimwee aan terugdenken.
Niemand keek televisie zoals dat bij ons thuis gebeurde. Er was' een groot, een erg groot
bed waarin we met zijn allen onderdoken. Film onttrekt zijn schoonheid en kracht aan de
magie van het samenzijn in een donkere zaal waarin we alles ondergaan, beeld en geluid
en ook dat samenzijn, maar dat bed daar bij ons boven had toch ook iets, met zijn allen zo
dicht bij elkaar, ook vriendjes en vriendinnen of wie er ook maar langskwam. Ik herinner
me de fllmklassiekers op zaterdag, en jarenlang de films op woensdagavond. Ook later
bleven we samen dingen bekijken, niet meer in hetzelfde huis of bed, maar we keken nog
vaak naar hetzelfde. Zielsgenoten als Wim Kayzer en Erik De Kuyper lieten ons geloven
dat televisie een achtste kunstvorm kon zijn. Een schitterend ongeluk, Nauwgezet en
wanhopig, of Van de schoonheid en de troost waarin Wim Kayzer zijn gasten de fìlosofìsche
vraag: stelde ‘Wat maakt dit leven de moeite waard?’
Toen ik je onlangs, aan je ziekbed dezelfde vraag stelde, antwoordde je zonder aarzelen
'Mijn liefdesleven met Oda', en dat greep me wel aan. Erotiek was een centraal gegeven in
je leven. In je werk was de erotiek eerder voorspelbaar en soms zelfs banaal. Hoe anders beleefde je die zinnelijke liefde in je dagelijkse leven, waar erotiek tot een ware kunstvorm werd verheven. Je hebt de sexualiteit verkend zoals niemand van ons, vaak uitbundig en intens stel ik me voor, maar evengoed ingetogen en stil. En discreet. Later leerde ik begrijpen dat jullie in het samenzijn met elkaar een manier hadden gevonden waarbij de erotiek, de liefde er altijd was. Jullie vonden het ook in stille gebaren, in tederheid, in de intimiteit waarmee jullie later elkaars rug wasten, en ook, zo eenvoudig kan het zijn, hoe jullie
elkaars hand vasthielden tijdens het wandelen. Altijd.
De liefde was voor jullie een manier van leven.

Nu is de schoonheid onze troost, en ook die mooie neerslag van jouw leven in onszelf,
alles wat je ons meegaf.

Alles bij elkaar is het is teveel, teveel om in een enkel mensenleven te bevatten, en toch
deed je het en gaf je dat alles aan ons door, aan mij en aan mijn liefste Wis, aan onze
kinderen.
Het is teveel. Want er is nog.

De grootste schatkamer die je behoedzaam rond ons bouwde en voor ons ontsloot, was de
wereld van de beeldende kunst. Dat heeft me als mens gevormd, heeft me samen met die
jaren op de Academie, gemaakt tot wie ik ben.
En ook hier was er een euforie, een gulzigheid waarmee we samen de wereld van de kunst
bestormden. We reisden veel samen in die tijd, Parijs, Amsterdam, Londen of Keulen, we
wilden alles zien, en hebben ook zoveel gezien en naar waarde leren schatten, La Grande
Parade, De Grote Utopie, Matisse, Bonnard en Sickert, een eerste keer Kiefer, een laatste
keer Louise Bourgeois en zoveel meer.

Dankjewel daddy.

Kan het nog meer zijn?

Ja, toch wel, het houdt niet op, want we reisden niet alleen naar steden en musea overal in
Europa. Onze zomerreizen blijven een bron van zoveel mooie herinneringen, aan plaatsen,
aan dorpen en pleinen, rivieren, natuur en ongerepte stranden, aan het genoegen nog wild
te kunnen kamperen. De Marne, Pont Saint-Esprit, de Ardèche, de Verdon, Gruissan,
Cubellas, en natuurlijk Salou, waar we vaak eindigden.
]e plantte een zaadje van het Mediterrane leven diep in ons, we zouden het al die jaren
met onze kinderen blijven koesteren om uiteindelijk met hen in ltalie ons eigen verhaal te
schrijven. En ook dat verhaal konden we delen met jullie.

Kan het nog meer zijn? Al die onuitwisbare schoonheid, al dat visuele genot?

 

 

Als een soort onafwendbaar hoogtepunt, een bekroning van een leven lang samen
ontginnen en ontdekken was er ook nog Santa Pia. Een huis in de Toscaanse Maremma.
Dat was uiteindelijk het mooiste geschenk dat we ons konden indenken. Het maakt ons
nog steeds zo gelukkig en blijft voor altijd ook een onmisbaar deel van ons leven met
jullie. Het voelde als een verliefdheid, toen we er voor het eerst samen aankwamen, toen
we met jullie voor het eerst vanuit het dorp de berg afreden en stilhielden voor het oude
hek.
De bedwelming van het vergezicht, het licht in de heuvels, de spiegeling op zee. Het
natuurstenen huis.
En dan het landschap, dat ongeschonden landschap, die altijd licht aanwaaiende verte, en
het zien van de spirituele neerslag daarvan op fresco's overal.
Het was mooi dat we in Toscane samen iets van die gulzigheid en honger uit de
beginjaren opnieuw konden beleven, ik denk aan onze dagen samen in Firenze met
Masaccio, Filippo Lippi, Benozzo Gozzoli en Fra Angelico, Andrea Buonaiuto in de
Cappella Spagnolo, en ook later, ik zie je nog staan onder de hemel van Giotto in Assisi,
bij de fresco' s van Piero in Arezzo en voor zijn meesterlijke Resurrezione in Sansepolcro.
Je kon er blijven naar kijken, en wij met jou.

 

Het was onze laatste grote culturele tocht samen.
Na die mooie reizen samen in het voorjaar en najaar van 2017 nam je mentaal steeds meer afstand, koesterde je andere liefdes, en zou je stil van ons wegdrijven.

Toch blijft er een oneindige dankbaarheid.

Grazie mille...
Dankjewel papa, dankjewel babbino mio.

Ik omhels je lang en intens, weet dat je altijd bij mij zal zijn,

je zoon,

Rein