[1] Vanitas vanitatum et omnia vanitas "IJdelheid der ijdelheden en alles is ijdelheid" (Prediker 1:2)
De uitdrukking wordt zowel gebruikt om commentaar te leveren op de zinloosheid van menselijk handelen als op mensen die (overdreven) veel aandacht aan hun uiterlijk besteden. Waarbij moet worden aangetekend dat alleen de eerste uitleg deze is zoals Prediker die bedoeld heeft.
De term ijdelheid heeft in het Nederlands twee betekenissen die wel verwant zijn, maar toch op belangrijke punten verschillen. De huidige betekenis van het woord gaat in de richting van wat in het Latijn aangeduid werd als superbia en in het Grieks als hybris. Met superbia of hoogmoed wordt het verlangen om belangrijker of aantrekkelijker te zijn bedoeld, of een liefde voor zichzelf. De andere betekenis van het woord ijdelheid komt overeen met het Latijnse vanitas en duidt op leegheid, vergankelijkheid en zinloosheid. Deze betekenis komt terug in de uitdrukking ijdelheid der ijdelheden en ligt ook ten grondslag aan de waarschuwing memento mori (gedenk te sterven). In de beeldende kunst is vanitas een bekend thema.
[Bron: Vanitas, uit de Wikipedia, gepubliceerd onder onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen].